Dünya Bankası çalışması: Gelişenlerde ‘fiyat bulmacası’ daha farklı
Parasal Sıkılaştırma Politikalarının Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Etkileri
Dünya Bankası’nın yayınladığı bir rapora göre, parasal sıkılaştırma politikaları gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelerden farklı reaksiyonlar yaratıyor. Jongrim Ha, Dohan Kim, M. Ayhan Köse ve Eswar S. Prasad tarafından hazırlanan bu çalışmada, parasal sıkılaştırma politikalarının gelişmekte olan ülke ekonomilerinde fiyat artışları ve para birimi devalüasyonuna yol açtığı belirtiliyor.
Bu durum literatürde “fiyat bulmacası” ve “döviz kuru bulmacası” olarak biliniyor. Bu bulmacaların ortaya çıkmasının sebepleri arasında, gelişmekte olan ülkelerde para politikasının ekonomik aktivite ve finansal piyasaları etkileyen kanalların düzgün çalışmaması yer alıyor. Ayrıca, bu ülkelerde makroekonomik göstergelerin oldukça volatil olması da standart modellerin para politikası etkilerini doğru bir şekilde açıklamadığını gösteriyor.
Fiyat Bulmacasında Dört Unsurlar
Çalışmaya göre, döviz kuru bulmacasından kurtulmak için fiyat bulmacasının da çözülmesi gerekiyor. Fiyat bulmacasının ortaya çıkmasının dört temel sebebi şunlardır:
- Yanlış teşhis: Bazı değişkenlerin ekonomik modele eklenmemesi, gelecek enflasyon tahminlerini etkileyerek fiyat artışlarına neden olabilir.
- Para politikası aktarımının maliyet kanalı: Parasal sıkılaştırma dönemlerinde faiz artırımıyla yükselen üretim maliyetlerinin fiyatları artırması
- Döviz kuru geçişkenliği: Ülke para biriminin pozitif iç parasal şoklar karşısındaki davranışının döviz kuru bulmacasını oluşturması
- Belirsizlik: Ekonomik faktörlere bağlı olmayan dışsal şokların fiyat bulmacalarına yol açması
Çalışmada, gelişmekte olan ülkelerde döviz kuru bulmacasının yaygın olduğu ve döviz kuru davranışlarındaki farklılaşmanın ülkelerin para politikası şoklarına tepkilerinin heterojenleşmesinde etkili olduğu vurgulanıyor. IMF’nin eski başekonomisti Blanchard’a göre, reel faiz oranlarındaki artış borç üzerindeki temerrüdü artırarak devalüasyona sebep olabilir. Bu nedenle, bu gibi durumlarda mali politika kullanımı daha etkili bir seçenek olarak görülüyor.
